Betekenis

 

De kathedraal van Canterbury heeft aan de westkant indrukwekkende glas-in-loodramen. Het verbeeld de geschiedenis van God met mensen, vanaf de schepping van Adam en Eva tot aan het leven van de apostelen.

Glas-in-lood-raam Canterbury verbeeldt Gods heilsplan met de mensheid

Betekenis getijdengebed

Het getijdengebed ontleent zijn naam aan het woord ‘getijden’.  De betekenis van het getijdengebed is verwant met de periodieke wisseling van getijden als eb en vloed. Bij het getijdengebed gaat het om bidden op vaste tijdstippen van de vroege morgen tot in de late avond (of ook wel de nacht).

Het getijdengebed leert je bidden en Bijbel lezen in de traditie van de vroeg-christelijke kerk. Bidden zuivert je hart en richt je liefde en aandacht op anderen om je heen. Dat geldt voor elk gebed uit het hart. Zelfs als het niet meer dan stamelen is.

Het getijdengebed is een rijk gebed. Door het dagelijks te bidden, komt het in je hart wonen. De vorm van het getijdengebed heeft een eigen opbouw en structuur. Die is door de eeuwen heen beproefd gebleken. Het geeft houvast en helpt je te concentreren op God.

Bidden in het ritme van de dag en de seizoenen

Het bidden van de getijden beweegt eenvoudig mee in het ritme van de dag. Dat ritme roept ook de associaties op met de 4 seizoenen. Het getal 4 staat in de Bijbel symbool voor het aardse. Denk aan de vier windstreken, de vier dieren (in het boek Openbaring). Op deze website bidden we:

Morgengebed

Het morgengebed nodigt je uit de lente van de nieuwe dag bewust te beleven en te vieren. Nieuwe kansen en mogelijkheden onderzoeken en proeven.

Middaggebed

Het middaggebed bereidt je voor op de zomeruren van deze dag. Om je heen en in jezelf gonst van de stemmen en omgevingsgeluiden. De raderen van de economie en die je eigen systeem draaien op volle toeren. Bij het middaggebed hou je even de pas in. Sta stil bij waar je nu bent en waarom je daar bent.

Avondgebed

Het avondgebed markeert de overgang naar de herfsturen van de dag. Het werk heb je (waarschijnlijk) neergelegd. Het is nu tijd om los te laten en te ontspannen. Thuiskomen in een sfeer van geborgenheid. Wie verlangt daar niet naar? In het avondgebed warm je je aan Gods zorg en liefde voor jou. Het helpt je de blik naar binnen te keren.

Het nachtgebed 

Het nachtgebed sluit de luiken van de dag. Je bidt het voor je gaat slapen. De uren van winterslaap breken aan. Het zijn de uren waarin alles bedekt is door duisternis en vergetelheid. De slaap wist alle sporen die de dag door je ziel getrokken heeft. God bewaart je en zijn engelen waken over je. Ook als je je zorgen en stress niet kunt loslaten.

Ontstaan van het getijdengebed

De Joden hadden ook tijdens hun Babylonische ballingschap (586 v. C.) vastgehouden aan de gewoonte om te bidden. De tempel was verwoest en er konden geen offers meer gebracht worden. Daardoor werd het gebed als dienst aan God steeds belangrijker. Ook later na de herbouw van de tempel. Als aanvulling op de offerdienst.

De Joden kwamen samen in synogogen (leerhuizen) om de 18 zegenspreuken van het 18-gebed te bidden. Dat deden ze stipt op de uren van de dagelijkse offers in de tempel. Het 18-gebed kreeg door de eeuwen heen een vaste vorm en structuur.

Zo werd het de voorloper van het getijdengebed. In het morgengebed is de aanhef van het 18-gebed zelfs ongewijzigd overgenomen.

Eerste getijdengebeden 

De eerste christenen waren joden. Na de opstanding van Jezus Christus kwamen zijn volgelingen, de christenen, vaak bij elkaar om te bidden en het brood te breken. En om elkaar te bemoedigen met lofzangen, hymnen en Bijbellezingen.

De Psalmen uit het Oude Testament vormen van oudsher het hart van het getijdengebed. De joodse gebedstraditie was voor deze christenen van de Vroege Kerk een bron van inspiratie. Zo verplaatste de dagelijks lof aan God in de tempel zich naar de kerk. Daar kwamen de gelovigen elke morgen, middag en in de avond samen om te bidden.

Groei en ontwikkeling

In de eerste vier eeuwen bouwden vroege kerkvaders als Basilius de Grote, Athanasius,  Ambrosius en Augustinus  in die traditie verder aan de liturgie van de kerk. Het woord liturgie was afgeleid van een oud-Grieks woord, leitoergi.

Oorspronkelijk betekende het ‘volksdienst’. Maar in de kerk werd het gebruikt om de ceremonie van gebed en lezingen uit de Bijbel aan te duiden. 

Ook doop en avondmaal vonden daarin hun eigen rituele plaats. Door de doop werden kinderen en  wie zich tot God had bekeerd ingelijfd in de kerk. Bij het avondmaal herdachten de gelovigen bij het breken van brood en drinken van wijn  het kruisoffer van Jezus Christus voor onze zonden. met zijn eigen vlees en bloed.

In de Vroege Kerk waren doop en avondmaal sacramenten die heel nauw verbonden waren.

Het getijdengebed onder Benedictus

Sint Benedictus van Nursia, de monnik en abt die de meest invloedrijke Regel voor het kloosterleven schreef, stond in de 5e eeuw op de schouders van zowel de oude kerkvaders als de woestijnvaders.

De woestijnvaders waren monniken uit de 4e en 5e eeuw die een sober leven van bidden en werken leidden in de eenzaamheid van de woestijn. Ze vertaalden de  opdracht van Jezus Christus  om Hem te volgen letterlijk naar hun eigen leven en oefenden zo een geestelijk vaderschap uit.

Van de woestijnvaders, in onze tijd vooral bekend om hun tegendraadse spreuken, leerde Benedictus vooral nederigheid en zachtmoedigheid. Een ander inspirerend voorbeeld voor Benedictus waren het geloof van profeten en apostelen. En de Psalmen van David die alle emoties van een blij, boos, verdrietig, opstandig en zoekend mens vertolkt.

Hij begreep dat zijn monniken alleen een gezegend leven konden leiden als zij in harmonie met God en elkaar dagelijks zouden bidden en werken.  Meebewegend op het ritme van de dag, in het voetspoor van David.

Gedreven door een intens verlangen Christus centraal te stellen in het kloosterleven, ontwierp hij zijn Regel voor beginnelingen. In deze Regel werd een blauwdruk voor het getijdengebed dat is doorgegeven aan zowel de rooms-katholieke als anglicaanse kerk.

Getijdengebed vandaag

Sinds de  5e eeuw bidden monniken in van verschillende kloosterorden nog steeds (een afgeleide van) de getijden van Benedictus. . Ook de anglicaanse kerk heeft sinds 1549 haar ‘morning- and eveningservice’  met de lezingen in gecomprimeerde vorm geërfd van Benedictus. Meer daarover bij Lectio divina.

Christenen over heel de wereld vormen samen de Kerk van Christus: een wereldwijde en eeuwen omvattende gemeenschap van gelovigen.  Die kerk wordt vanaf haar vroegste begin gedragen door het gebed.

Het verlangen dag en nacht voor de wereld en de mensen te bidden zit heel diep. Dit gebed, in gemeenschap en persoonlijk gebeden,  ziet om naar anderen in hun diepste nood en ellende. Dat raakt ook je eigen hart.

Meer over het getijdengebed

Het geeft een enorm gevoel van gemeenschap dat christenen van alle plaatsen en tijden deze gebeden dagelijks zeggen. Overal op aarde, op alle uren van de dag wordt God geprezen en geloofd, gedankt en gebeden om genade en ontferming. Zowel in het bidden samen met anderen, als persoonlijk in de stilte van je hart.

Meer weten over het getijdengebed bij het volk Israël? Bidden in de traditie van de Vroege Kerk, van Augustinus en Benedictus en van de anglicaanse kerk? Er is genoeg  te vinden in de lijst met Literatuur.